Over het leven aan boord en hoe je een keuze maakt voor een (klassiek) schip.

Door de druk op de huizenmarkt zie ik veel mensen die interesse hebben om aan boord te gaan wonen. Ik juich dat van harte toe. Maar hoe is het eigenlijk om aan boord te wonen en waar moet je op letten als je een klassiek schip wil kopen?

Wonen aan boord is een droom van veel mensen. Ikzelf heb die droom in mijn jonge jaren nooit gehad. Sterker nog ik was nog nooit aan boord van een schip geweest, wist niet eens dat het mogelijk zou zijn. Totdat ik een weekend ging zeilen op een platbodem. Het was in 1999, in een moeilijke tijd van mijn leven. In dat ene weekend vielen er voor mij honderden puzzelstukjes op hun plek.

In 2000 ben ik begonnen als maat op het charterschip en een paar jaar later ben ik ook daadwerkelijk aan boord gaan wonen. Geen droom maar wel vervullend leven. Mij bezig houden met dingen die er toe doen, die ik belangrijk vind, dichtbij de natuur en de elementen. In dit artikel deel ik mijn ervaringen over het leven aan boord van een antiek zeilend schip en vertel ik waar je op kan letten als je zelf een schip wil kopen.

Varend moNUment

De wind giert door het want, de regen valt met bakken uit de hemel en roffelt hard op de luikenkap. Zo hard dat ik het telefoongesprek dat ik voer moet beëindigen. Ik nestel me op de bank, dekentje kopje koffie. Er is niets meer dan dat, een veilige plek in mijn scheepje terwijl het buiten stormt. Het komt niet vaak voor dat het zo hard regent dat het geluid van de regen alles overstemt, maar het is typerend voor het leven aan boord. Afstemmen op dat wat er nu is, en het weer speelt daar een belangrijke rol in wat mij betreft. Leven op een schip is leven dicht bij de natuur, water, zon, wind, regen, je maakt het allemaal van dichtbij mee. Ik ervaar het als rustgevend, ontspannend.

Creatief

Het weer speelt ook een belangrijke rol bij de klussen die moeten gebeuren aan boord. Met regenachtig weer is het ideaal om het dek te schrobben en de buitenkant schoon te maken, als het droog is ga ik bikken, schuren lakken en verven.

Het kost tijd om een oud traditioneel schip goed te onderhouden, het is een manier van leven. Elke dag een klein klusje, dan blijft het schip en jij in goede conditie en heb je geen sportschool nodig. De klussen die moeten gebeuren zijn heel divers en al doende leer je ze. In de loop van de jaren heb ik geleerd hoe ik hout en ijzer goed kan conserveren, huiken en hoezen moet naaien, naden kan kitten, plamuren, pompjes repareren, enz.

All Rounder

Mijn vriend Paul die al meer dan 45 jaar aan boord van schepen woont is een echte all rounder geworden. Hij heeft de Courier, het schip waar we op wonen, opgebouwd vanaf wrak, zonder opleiding gewoon begonnen. Nadat hij 5 gaten in de bodem had geslagen besloot hij het complete vlak te vernieuwen, daarna volgde het potdeksel en de steven. Zo heeft hij leren lassen, slijpen, klinken en ander ijzerwerk.. Hij bedacht dat het leuk zou zijn te zeilen met het schip, dus maakte hij een mast en een giek, en tuigde het scheepje. Zo heeft hij leren timmeren, zeilen, loodgieten, electriciteit, motoronderhoud, tuigen en al die andere technieken die komen kijken bij het leven aan boord.

Het geeft veel voldoening om zelf voor je spullen te zorgen, zelf je klussen te klaren en in de loop van de tijd wordt je steeds handiger en creatiever. Aan boord is eigenlijk niets standaard, je kunt niet de ikea inwandelen en standaard onderdelen kopen om een badkamer in te bouwen. Zodoende leer je ook creatieve oplossingen te bedenken voor problemen, of zal ik het uitdagingen noemen.

Vuile was

Bijvoorbeeld het niet hebben van een wasmaschine. In het begin van mijn bootperiode, toen we nog met gasten voeren, deed ik de was in de wasserette van de haven. Soms was er niet veel tijd tussen de groepen en lukte dat niet. Ik herinner me die keer dat we met de strontrace in Workum lagen en de sokken op waren. Ik heb toen al onze sokken bij elkaar gezocht en ze met de hand gewassen. Het was een ludiek gezicht al die drogende sokken aan de rope (2 strengs touw waslijn) aan dek. Er heeft zelfs nog een foto van in de plaatselijke krant gestaan.

Vaak nam ik ook de was mee naar mijn ouders in Brabant, zodoende had ik meestal wel tassen was in de auto staan. Op een keer was ik bij een vriendin die dat zag, ze zei; je kan die was ook wel ff hier in de machine stoppen, dan kan ik ook eens wat voor jou doen.

Haha zo had ik dat nog nooit gezien. Ik dacht altijd dat mensen het als belastend zouden beschouwen als ik met mijn vuile was aan zou komen, maar dat is dus niet zo. Mensen vinden het heerlijk om je te helpen.

Zelfvertrouwen

Ik heb leren vragen om hulp, creatiever leren denken en leven, heb met veel ambachten en vakgebieden kennisgemaakt. Allemaal heeft het bijgedragen aan meer zelfvertrouwen.

In mijn jeugd was ik behoorlijk verlegen en angstig, ik liet me leiden door anderen. Toen ik aan boord ging wonen had ik nauwelijks zelfvertrouwen. Zoals die keer in Makkum, het was mijn eerste jaar als scheepsmaat. We hadden een groep mensen aan boord voor een week en we zouden door Friesland gaan zeilen. We voeren naar Makkum om daar door de sluis te gaan het binnenland in. De schipper had me duidelijke instructies gegeven hoe ik op het voordek de touwen moest bedienen. Eerst de spring vastzetten en dan de koplijn, dan kon hij daarna de kont bijdraaien. (Door de spring kan het schip niet verder naar voren lopen.) Ik had het al vaker gedaan dus ik wist de procedure. We komen rustig aanvaren en ik pak het touw op en leg het om de bolder op de sluis. Op dat moment komt er man aangelopen die het touw pakt en naar een bolder een heel stuk naar voren loopt. Hij zegt daarbij, je moet je touw hier vastleggen dat is hoe het hoort. Ik was verbluft en kon niet handelen. Gelukkig was mijn schipper zo alert en wist meteen de boel te redden door op het achterschip een touw vast te gooien zodat we niet door de sluisdeur zouden varen. Ik had me van mijn plan af laten brengen door het vanzelfsprekende optreden van de man op de kade. Het had een fikse schade kunnen opleveren. Na jaren aan boord leven is mijn zelfvertrouwen zo gegroeid dat ik nu op een rustige en standvastige manier kan zeggen wat ik nodig heb. Het leven aan boord heeft mij krachtiger gemaakt, meer zelfverzekerd.

Bewuster

Het heeft me ook bewuster gemaakt. De dagelijkse bezigheden kosten wat meer tijd en vragen meer aandacht, waardoor je langzamer, rustiger, zorgvuldiger en bewuster leeft. Zo hebben we bijvoorbeeld een watertank van 2000 liter aan boord. Dat zorgt ervoor dat je veel bewuster met water omgaat. De ruimte aan boord is ook beperkt waardoor ik niet teveel spullen verzamel. Het toilet spoelen we door met buitenwater wat we op- en doorpompen met de hand.

Afwassen en koffie zetten doen we zonder machines, voor mij zijn dat meditatie momenten. Aandachtig voelen en aanwezig zijn bij dat wat ik doe. Geen mindfullness cursus nodig.

Levensritme

Het levensritme bij ons aan boord is niet van 9 tot 5 of van maandag tot vrijdag. Het is afhankelijk van het weer, het seizoen, waar we zijn en mijn/ onze stemming. Voor mijn vriend is het scheepsleven huis, werk en hobby, sinds zijn 23ste is hij verknocht aan het leven op het water.

Hij houdt zich bezig met zeilen, varen, onderhoud, restauratie, inpassing van scheepjes in de ruimtelijke ordening, scheepshistorie. Inmiddels heeft hij de aow gerechtigde leeftijd en doet ie het wat rustiger aan. Mijn werk is flexibel en ik kan gemakkelijk overal werken. Ik geef lezingen en workshop over bewustwording, ontspannen leven en yoga en werk als online coach. Soms doe ik klussen voor anderen zoals schilderen en koken of tuinwerk. Heel afwisselend, het maakt niet uit waar we zijn, ik verdien mijn geld en leef mijn leven.

We hebben veel tijd om te zeilen, boekjes te lezen, te studeren, creatief bezig te zijn, lekker te koken, met vrienden af te spreken en de andere geneugten des levens te genieten. Het levensritme bij ons aan boord is kalm en rustig.

Erfgoed

Oude zeilende vrachtschepen zijn cultureel erfgoed. In vervlogen dagen was vervoer over land niet mogelijk, er waren geen wegen of het land was te drassig om er met en koets of kar over te rijden. Materiaal, dieren en mensen werden vervoerd over de waterwegen met vrachtschepen. Zo is Nederland in de loop der eeuwen opgebouwd. De vloot aan traditionele en oude vrachtschepen in ons land is uniek. Er mag wat mij betreft meer aandacht komen voor dit prachtige erfgoed.

Door op een oud schip te wonen en ermee te varen lever je dus een bijdrage aan het behoud van deze unieke vloot.

Oude technieken zullen niet verloren gaan en zo beschikbaar blijven voor volgende generaties.

Wist je trouwens dat wonen op het water in 2022 tot immaterieel erfgoed is verklaard?

Oude scheepjes zijn een meerwaarde voor omgeving

En zeg nou zelf, als je op vakantie gaat, waar maak je dan foto’s van? Ons schip wordt veelvuldig gefotografeerd. Als we varen of als we ergens liggen, altijd zijn er mensen die stoppen en foto’s nemen, die roepen dat ze het schip zo mooi vinden.

Het landschap of de stad wordt aangekleed door deze mooie oude vaartuigen. Een oud pakhuis of een molen zijn niet compleet zonder een oud vrachtschip.

In de tijd dat we in Edam lagen kwamen er regelmatig bussen met toeristen uit Amsterdam. Vooral chinezen en japanners. Als mijn kinderen dan aan boord waren werden ze vaak gevraagd te poseren op het schip. Drie blonde jongetjes op een oude schuit, hoe Hollands wil je het hebben. Ze prijken vast op vele schoorsteenmantels.

Maar hoe maak je nou een goede keuze als je een schip wil kopen.

Het is in de eerste plaats belangrijk je te realiseren dat je meer tijd stilligt dan dat je vaart. Dus hoeveel ruimte heb je nodig om prettig te kunnen leven. Hoeveel tijd wil je besteden aan onderhoud of wil je dat laten doen?Als je het wil laten doen houdt er dan rekening mee dat het flink wat kost en vakmensen niet gemakkelijk te vinden zijn. Wil je alleen wonen en varen of wil je ook nog kunnen werken?

Groot verus klein

Hoeveel woon/ leefruimte heb je daadwerkelijk nodig. Een groot schip lijkt fijn maar er zijn nogal wat nadelen. Onderhoud is kostbaarder en kost meer tijd. Als je bijvoorbeeld wil isoleren heb je meer materiaal nodig en het kost meer tijd en geld. Als je wil varen met een schip wat groter is dan 20 meter heb je te maken met Europese eisen waar je aan moet voldoen. Daarnaast is het nodig een vaarbewijs te hebben of een schipper in te huren.

Het havengeld is een stuk duurder en ligplaatsen voor grote schepen zijn dun gezaaid.

Het model is ook bepalend voor het gebruik. Een tjalk kun je bewonen van kop tot kont. Bij een klipper of een luxe motor is er veel ruimte verlies door de vorm van het schip.

Een lelijk schip wordt nooit een mooi schip!

Koop een schip wat mooie lijnen heeft. Een lelijk schip wordt nooit een mooi schip, ook niet als je het verft. Het is wel zo dat je door de juiste kleurstelling de aandacht op de mooie lijnen van het schip kan brengen, en bijvoorbeeld een te hoge opbouw kan neutraliseren. Een ander, niet onbelangrijk voordeel is dat je met een mooi schip niet gauw weggestuurd wordt.

Een mooi schip houdt haar waarde, ook als het jarenlang slecht onderhouden wordt door omstandigheden. Als het een lelijk schip is kun je het naar de oud ijzerboer brengen.

De staat van het casco

Het casco is het fundament van je schip, het bepaald het woon en vaarplezier. Hoe is de staat van de essentiële onderdelen zoals het vlak, de kimmen, het dek.

Ijzerwerk is kostbaar, zowel het materiaal als het uurloon. Als het vlak vervangen moet worden of er moet een stuk in de kim gezet worden is dat een dure aangelegenheid. Het is niet alleen dan dat er aan de romp gewerkt moet worden maar ook het interieur zal er gedeeltelijk uit moeten. Na het ijzerwerk moeten alle lagen verf zowel aan de binnen als aan de buitenkant weer opgebouwd worden en kan het interieur weer teruggebouwd worden.

Waardevast

Een mooi gelijnd klassiek schip is een waardevaste investering. Als je gaat restaureren wordt het altijd meer waard, mits je kiest voor degelijk vakwerk en de juiste klus. Kies je voor een investering in een nieuwe badkamer en je vlak is niet helemaal goed, dan bestaat de mogelijkheid dat de badkamer gesloopt dient te worden als je een nieuw stuk in je vlak moet zetten. Het is dus van groot belang dat het casco in goede staat is. De verzekering maakt elke 7 jaar een nieuw vlakrapport waarop de dikte van de romp en het vlak staat, dat is een goede leidraad.

Vaargebied

Als je wil varen/ zeilen met je schip dan is het van belang dat je onderzoekt waar je wil varen en of dat mogelijk is met het scheepje van jouw keuze.

Hoe diep steekt het schip, wat is de kruiplijn, kun je onder de bruggen doorvaren. Hoe hoog is de mast en is deze gemakkelijk te strijken. Zijn er spoorbruggen in de buurt die niet of nauwelijks draaien, zijn er sluizen?

Ons eigen scheepje heeft een gemakkelijk strijkbare mast, dat vergroot het vaargebied aanzienlijk. We kunnen even gemakkelijk kiezen om naar Frankrijk te varen, naar Berlijn of naar het Wad, het IJsselmeer of Friesland. Je laat de mast zakken en draait hem in 10 minuten weer naar boven.

Ligplaats

Waar wil je wonen en wat is mogelijk. Is er een ligplaats beschikbaar voor je schip of moet je op zoek. In Nederland is het niet gemakkelijk om een ligplaats te krijgen. Er zijn museumhavens, stadshavens, privé havens, jacht havens, sommige plekken moet je kopen andere huren.

Inschrijven

Sinds een aantal jaren is er een schepencarrousel. Het is een initiatief voor schepen, schippers en gemeenten waarbij je een ligplaats kan innemen voor drie maanden. Zo kun je van plek naar plek varen en hebben gemeenten mooie historische vaartuigen in hun wateren. Als je op een varend schip woont zonder vast adres is inschrijving wel een dingetje. Wij hebben jarenlang ingeschreven gestaan bij familie en vrienden. Steeds als we naar een andere plek gingen zochten we andere mensen om ons bij in te schrijven, meestal ging dat moeiteloos. Inmiddels zijn gemeenten verplicht om je een briefadres te geven.

Paul heeft het schip in eerste instantie gerestaureerd vanuit de gedachte; met een mooi zeilschip word je nooit weggestuurd. En dat klopt. In al die jaren dat hij op Courier woont mocht hij overal liggen, soms met wat strubbelingen zoals in Edam. Daar betaalden we in eerste instantie weekgeld, daarna maandgeld. We wilden graag een vaste plek maar dat werd niet toegestaan. Toen we een ligplaats huurden bij de molenmaker kwam er een folder uit van de gemeente

Edam- Volendam. Hoe ziet Edam- Volendam eruit in 2030. Onder het kopje cultuur een afbeelding van de Courier.

Overal je huis bij je

Een van de grote voordelen van een varend leven vind ik zelf dat je overal je huis bij je hebt. Of je nu behoefte hebt aan de rust van de natuur, lekker wil uitwaaien op het ijsselmeer, Nederland uit de geschiedenisboekjes wil bekijken in Noord Holland, Friese cultuur wil leren kennen, het wad wil zien of verzin het maar. Het is allemaal mogelijk. Met je eigen huis op je eigen tempo, overal waar je zijn wil. Paul zegt wel eens; I live like a snail…………

Voor mij is het leven aan boord een vervullend rijk leven.

Ik wens je veel plezier bij je zoektocht naar het meest geschikte schip voor jou. En mocht je vragen hebben neem gerust contact op.